Bảo vệ quyền lợi đường đường chính chính của người du lịch

 Những năm qua, từ nỗ lực của chính quyền, các cấp, các ngành liên quan, các địa phương, doanh nghiệp… du lịch đã trở thành 1 trong các lĩnh vực kinh tế quan trọng của đất nước. VN được coi là điểm đến lôi cuốn của nhiều du khách quốc tế. tuy vậy, bên cạnh những thành tựu đã đạt được, du lịch Việt Nam hiện vẫn còn nhiều bất cập. Để khắc phục sự việc này, Luật Du lịch năm 2017 đã khẳng định phải coi khách du lịch là “nhân vật trung tâm” của chuyển động du lịch.

Trong 2016, Việt Nam đón 10 triệu khách du lịch nước ngoài, đạt mức cao nhất từ trước tới nay. Du lịch trở thành 1 trong những ngành kinh tế mũi nhọn, góp thêm phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế và xuất khẩu tại chỗ; bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa, tài nguyên thiên nhiên; tạo nhiều việc làm, sâu sát đời sống nhân dân; đẩy mạnh tiến trình hội nhập nước ngoài, quảng bá hình ảnh đất nước, con người Việt Nam.

Việt Nam đã bước đầu tập trung nguồn lực quốc gia cho phát triển du lịch, phát triển đồng thời cả du lịch quốc tế và du lịch nội địa; tạo điều kiện thuận lợi để nhân dân và du khách quốc tế tham quan, mày mò, khám phá cảnh quan, di sản thiên nhiên và văn hóa đất nước; tôn trọng và đối xử bình đẳng đối với khách du lịch từ tất cả các thị trường… Những vấn đề này được cụ thể hóa trong Luật Du lịch sửa đổi năm 2017 (Luật Du lịch năm 2017), và được dư luận đánh giá cao bởi Luật xác định khách du lịch là đối tượng trung tâm, trên cơ sở đó vụ việc bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của khách du lịch được coi trọng.

Nếu Luật Du lịch năm 2005, nội dung về khách du lịch được quy định tại Chương V gồm 4 điều thì tới Luật Du lịch năm 2017, các quy định về khách du lịch đã được hoàn chỉnh, đặt tại Chương II gồm 5 điều, quy định chi tiết, chi tiết, chặt chẽ hơn, đặc biệt thêm điều khoản về giải quyết ý kiến đề nghị của khách du lịch. Nếu trước đây Luật chỉ phân chia hai loại hình khách du lịch nội địa và khách du lịch quốc tế, nay khách du lịch được phân loại chi tiết gồm: khách du lịch nội địa, khách du lịch thế giới đến Việt Nam, khách du lịch ra nước ngoài (khoản 1 Điều 10).

Trên cơ sở phân loại này, Luật Du lịch năm 2017 yêu cầu khách du lịch có nghĩa vụ phải “Tuân thủ lao lý VN và lao lý của giang sơn, vùng lãnh thổ nơi đến du lịch; ứng xử văn minh, tôn trọng phong tục, tập quán, bản sắc văn hóa địa phương, bảo vệ và giữ gìn tài nguyên du lịch, môi trường du lịch; không gây phương hại đến hình ảnh quốc gia, truyền thống văn hóa dân tộc của Việt Nam” (khoản 1 Điều 12), đồng thời yêu cầu phải “bảo vệ và giữ gìn tài nguyên du lịch, môi trường du lịch”.

Đây là vụ việc được dư luận rất quan tâm, nhất là khi sự tùy tiện, sự thiếu ý thức của một bộ phận du khách đã và đang là 1 trong những nguyên nhân gây ô nhiễm và độc hại môi trường du lịch, tiêu diệt cảnh quan thiên nhiên, không (thiếu) tôn trọng văn hóa bản địa,… nhưng vì thiếu cơ sở, chế tài cụ thể dẫn tới chưa được xử lý thích đáng, gây bức xúc trong cộng đồng. Không chỉ tập trung ở Chương II, các điều khoản quy định khác trong Luật cũng đều bám sát mục tiêu bảo đảm lợi ích của khách du lịch, được thể hiện xuyên suốt, nhất quán.

Luật Du lịch năm 2017 còn đề cập việc tiếp nhận, giải quyết kịp thời kiến nghị của khách du lịch, theo đó vai trò, trọng trách của các tổ chức, cá nhân kinh doanh du lịch và cơ quan chức năng như UBND các cấp, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch được quy định chi tiết cụ thể tại Điều 14. Quy định này phân phối kịp thời yêu cầu thực tế vì các năm qua, không ít vận động du lịch ở Việt Nam còn gây phiền toái cho khách du lịch, như: tình trạng “chặt chém”, bắt chẹt khách tại nhiều điểm du lịch; tình trạng chèo kéo, đeo bám khách; nạn ăn xin, móc túi; vụ việc chất lượng vệ sinh, an toàn thực phẩm… 1 số ít địa phương đã thực hiện biện pháp ngăn chặn và xử lý kịp thời như: yêu cầu các cửa hàng niêm yết giá công khai, dẹp hàng rong, xử phạt đơn vị kinh doanh có hành vi nâng giá, chèn ép khách du lịch…

Tuy vậy, trên diện rộng thì đến thời điểm này, các bất cập trong lĩnh vực du lịch vẫn chưa được giải quyết triệt để, tình trạng đùn đẩy, né tránh trách nhiệm với du khách vẫn còn tồn tại, ảnh hưởng đến hình ảnh đất nước, con người Việt Nam trong đánh giá của một số anh em quốc tế. Do vậy, các bổ sung, thay đổi kịp thời của Luật Du lịch năm 2017 quy định về trách nhiệm của các cơ quan trong việc giải quyết khiếu nại của du khách là một điểm mới quan trọng và thật sự cần thiết.

Thiết thực bảo vệ khách du lịch, Luật Du lịch năm 2017 cũng đặt ra những yêu cầu chặt chẽ hơn trong cai quản hoạt động của các doanh nghiệp lữ hành. Hiện nay, ở Việt Nam có khoảng 12 nghìn doanh nghiệp được phép kinh doanh dịch vụ lữ hành nội địa. Tính riêng trong năm 2016, du lịch nội địa VN đạt 62 triệu lượt khách, tăng 8,8% so với năm 2015, tăng gấp 3,5 lần so với năm 2006. Tuy nhiên, bên cạnh kết quả tích cực và lành mạnh đó, kinh doanh lữ hành nội địa vẫn còn một số ít hạn chế như: Nạn tranh khách, kinh doanh trái phép, cung cấp dịch vụ kém chất lượng, quảng cáo sai sự thật… Chưa kể, các quy định pháp luật hiện hành về điều kiện kinh doanh lữ hành đã bị một số cá nhân, doanh nghiệp lợi dụng hòng kiếm lời.

Tại Điều 44 Luật Du lịch năm 2005 về Điều kiện kinh doanh lữ hành nội địa quy định tương đối dễ dàng, gồm: “1. Có đăng ký kinh doanh lữ hành nội địa tại cơ quan đăng ký kinh doanh có thẩm quyền; 2. Có phương án kinh doanh lữ hành nội địa; có chương trình du lịch cho khách du lịch nội địa. 3. Người điều hành vận động kinh doanh lữ hành nội địa phải có thời khắc ít nhất ba năm hoạt động trong lĩnh vực lữ hành”. Về hình thức, quy định này tạo thuận lợi cho những đơn vị kinh doanh lữ hành nội địa, vốn đa số là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Tuy nhiên, vì thủ tục đăng ký đơn giản dễ dàng nên không ít cá nhân, tổ chức đã thành lập các doanh nghiệp du lịch “ma”, một người vừa là giám đốc, nhân viên, kiêm HDV du lịch với lối làm ăn chụp giật, đặt lợi nhuận lên trên hết.

Tại một số doanh nghiệp lữ hành nội địa còn sống “tầm gửi” vào các doanh nghiệp làm ăn chân chính, lập lờ, núp bóng uy tín của công ty khác để lừa đảo khách du lịch. Thậm chí, có công ty lợi dụng các dịch vụ lữ hành quốc tế, đưa người ra nước ngoài trái phép. vấn đề xử phạt, tước giấy phép kinh doanh của các doanh nghiệp lữ hành nội địa làm trái quy định đang gặp nhiều khó khăn vì ngành du lịch tại các địa phương không thể độc lập giải quyết các sai phạm nếu như không có kết luận thanh tra từ Sở Kế hoạch và Đầu tư. Mặt khác, Luật Du lịch năm 2005 còn một số bất cập trong quy định cai quản loại hình kinh doanh du lịch lữ hành nội địa, tạo kẽ hở để doanh nghiệp lợi dụng, làm khách hàng phải chịu thua thiệt.

Trong cụ thể chi tiết, tại khoản 2 Điều 45 về Quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội địa, Luật Du lịch năm 2005 quy định doanh nghiệp kinh doanh lữ hành nội ADD mua bảo hiểm và sử dụng hướng dẫn viên du lịch khi khách du lịch có yêu cầu. Từ quy định này, lợi dụng sự không hiểu nhiều của khách hàng, một số doanh nghiệp “lách luật” bằng cách cắt giảm các chi phí “theo yêu cầu” để tăng lợi nhuận, ảnh hưởng nghiêm trọng tới quyền hạn của khách du lịch, nhất là khi du lịch thám hiểm (adventure travel), du lịch chữa bệnh (medical tourism), dã ngoại (trekking), trò chơi cảm giác mạnh (amusement ride) đang cách tân và phát triển ở nước ta kéo theo nhiều rủi ro tiềm ẩn.

Xem thêm: Công ty bảo vệ ở quận tân bình tại đây.

Hiện nay, chưa có văn bản quy định dành cho các loại hình du lịch mới mẻ kể trên, dù nhiều địa phương đã và đang cấp phép để 1 số ít công ty lữ hành tham gia kinh doanh các dịch vụ này. Việc lừ đừ trong điều tra khảo sát, cấp phép chuyển động cũng như kiểm tra địa điểm du lịch mạo hiểm và doanh nghiệp lữ hành của cơ quan cai trị cũng được cho là 1 nguyên nhân dẫn đến một số tai nạn xảy ra trong thời gian vừa mới đây. Vì vậy, Luật Du lịch sửa đổi 2017 (Luật Du lịch năm 2017) quy định bắt buộc doanh nghiệp lữ hành nội địa phải “mua bảo hiểm cho khách du lịch trong khoảng thời gian thực hiện chương trình du lịch, trừ trường hợp khách du lịch đã có bảo hiểm cho toàn bộ chương trình du lịch” (điểm đ, khoản 1 Điều 37) được xem như là sự điều chỉnh kịp thời, nâng cao nghĩa vụ doanh nghiệp, thiết thực bảo đảm quyền hạn của khách hàng.

Với các quy định chi tiết cụ thể, chi tiết, theo kịp và cân xứng với các xu hướng, vụ việc mới nảy sinh trong lĩnh vực du lịch, cụ thể ở đó là đảm bảo khách du lịch, nâng cao hiệu quả giám sát các chuyển động kinh doanh lữ hành, Luật Du lịch năm 2017 đã nhận được sự đồng tình, hưởng ứng của dư luận. Người dân kỳ vọng khi luật chính thức có hiệu lực (ngày 1-1-2018) sẽ tạo nên hành lang pháp lý an toàn, giúp bảo vệ, tạo điều kiện cho mọi đối tượng tham gia các hoạt động du lịch, đồng thời là “đòn bẩy” thúc đẩy sự đi lên của du lịch quốc gia, cam đoan vị thế của “điểm đến” nước ta trong con mắt bạn bè quốc tế.

Trong thời gian qua, du lịch nước ta được xem đã có bước cách tân và phát triển khá nhanh và trẻ trung và tràn trề sức khỏe, mặc dù đến nay, nhiều chỉ số về du lịch của Việt Nam vẫn thuộc thứ hạng thấp, như: chất lượng hạ tầng du lịch xếp thứ 113, giá cả Chính phủ cho ngành du lịch xếp hạng 114. Chỉ số yêu cầu thị thực nhập cảnh của Việt Nam đang “đội sổ” với tầm xếp hạng 116. đó là điều đáng suy nghĩ. Chúng ta có thể lạc quan về mức gia tăng lượng khách du lịch khá ổn định trong suốt những năm vừa qua, song mức gia tăng này chỉ thật sự bền vững nếu các chỉ số đánh giá chất lượng du lịch đạt mức xếp hạng cao.

Tuy nhiên, còn nếu không bảo đảm được điều đó thì sự gia tăng rất dễ trở thành nhất thời, ẩn đựng được nhiều khủng hoảng. Và các điều chỉnh tích cực và lành mạnh của Luật Du lịch năm 2017, trong các số ấy có việc coi trọng, đặt vai trò của khách du lịch tại đoạn trung tâm, đơn giản và dễ dàng hóa thủ tục cấp phép cho các công ty lữ hành, linh hoạt các quy định tiêu chuẩn cấp thẻ cho hướng dẫn viên, đẩy mạnh vận động xúc tiến du lịch, thành lập quỹ cách tân và phát triển du lịch,… chỉ phát huy tác dụng nếu có sự triển khai đồng bộ và sự chung tay của cả cộng đồng.